AI Powered : Exploring Bhagavad Gita Chapter 6 Gujarati Translated

 Powered by AI so please verify details could be inaccurate 

શ્રીમદ્ ભગવદ્ ગીતા - અધ્યાય ૬: આત્મસંયમ યોગ (૪૭ શ્લોક)

Here is the translation of verses 1 to 15 from Chapter 6 of Bhagavad Gita (આત્મસંયમ યોગ) in Gujarati:

શ્લોક 1: શ્રીભગવાન ઉવાચ: જે વ્યક્તિ કર્મફળને અનાશ્રિત કરે છે અને જે કર્મ કરે છે, તે સંન્યાસી અને યોગી એવો જ હોય છે. સ્વયં યોગી ને સંન્યાસી તે નથી જે નિરાગ્નિ હોય ને કર્મ ન કરે.

શ્લોક 2: અર્જુન ઉવાચ: હે ભગવાન, ક્યાં સાધના નામની સંન્યાસ છે, અને ક્યાં યોગનામની? અને ક્યાં કર્મ કર્યા વિના કર્મફળની વિમુક્તિ મળે છે?

શ્લોક 3: શ્રીભગવાન ઉવાચ: જે વ્યક્તિ સંન્યાસને યોગનામ આપે છે, તે જાણ; આ કોઈ સંન્યાસી નથી જે મનેથી કામને છોડે અને યોગી હોય છે.

શ્લોક 4: શ્રીભગવાન ઉવાચ: સંન્યાસ અને કર્મયોગ, બે જ એવા ઉપાય છે જે પરમ શ્રેયસ આપે છે; એ બધું કર્મસંન્યાસથી કર્મયોગમાં વિશેષ છે.

શ્લોક 5: જે વ્યક્તિ યોગમાં સ્થિર રહે છે અને સંન્યાસને કર્મ નહિ છોડે છે, તે આહારને ન છોડે છે અને ન નિદ્રાને છોડે છે, એ જ્ઞાનયોગી હોય છે.

શ્લોક 6: જે વ્યક્તિ આહારને ન છોડે છે, જેની આહાર સર્વથી પુરાતન અને ન તેના પશ્ચાત્તપનું નથી, તે યોગી આપે છે.

શ્લોક 7: કેવળ જે વ્યક્તિ યોગની પ્રાપ્તિ માટે અને આત્માને અર્જુન હત્યા કરી છે, તેમણે આત્મને વિરળ સમજવા તેમણે યોગને ન હોય છે.

શ્લોક 8: જે યોગી બિના પ્રયત્નની જીત મળી રહ્યો છે અને તેનું ચિત્ત તેના શરીરમાં સ્થિર રહે છે, તે બ્રહ્મની પરમાત્માને પ્રાપ્ત થતું હોય છે.

શ્લોક 9: જે પુરુષ શરીરને અંતહીન પ્રકારે ત્યાગે છે અને બ્રહ્માણ્ડમાં મુક્ત થતો હોય છે, તે સંન્યાસી એવો જ હોય છે.

શ્લોક 10: જે યોગી સંતોષ અને સમાધાનથી અને આત્માનું સાક્ષાત્કાર થાય છે, તે જ યોગી બ્રહ્મને પ્રાપ્ત થતો હોય છે.

શ્લોક 11: જે યોગી જાણે છે કે જીવન સંગ્રામની સ્વરૂપ છે અને તેનું ચિત્ત શાંત અને શરીર અને માનસિક સ્થિતિમાં સ્થિર રહે છે, તે યોગી બ્રહ્મને પ્રાપ્ત થતો હોય છે.

શ્લોક 12: સેઠ યોગી જો આધ્યાત્મિક જ્ઞાનથી બ્રહ્મને પ્રાપ્ત થતો હોય છે અને તેનું ચિત્ત અને શરીર તત્વથી વિમુક્ત થાય છે, તે યોગી બ્રહ્મને પ્રાપ્ત થતો હોય છે.

શ્લોક 13: યારે જે યોગી વિવેકી રીતે સ્થિત રહે છે, તે પરમાત્માને પ્રાપ્ત થતો હોય છે અને તેને પરમાત્માનું ચિંતન કરવું થાય છે.

શ્લોક 14: યોગી એવો જ હોય છે જેમણે અનન્ય ભક્તિથી મને યાદ કરતો હોય છે, તે જ યોગી બ્રહ્મને પ્રાપ્ત થતો હોય છે.

શ્લોક 15: જે યોગી મને સર્વ જગ્યાએ પુરૂષને જોવું છે, અને જેને સર્વ જગ્યાએ પુરૂષને જોવું છે, તે જ યોગી બ્રહ્મને પ્રાપ્ત થતો હોય છે.

શ્લોક 16: જે યોગી જેમ શરીરને કોઈ ભોગ માટે નહિ ઉતારે છે, જેમ પર્ણને પાણી માટે નહિ ત્યાગે, તે યોગી બ્રહ્મને પ્રાપ્ત થતો હોય છે.

શ્લોક 17: જે યોગી સમાધિમાં સ્થિર રહે છે અને જેની માનસિકતા સ્થિર રહે છે, તે યોગી બ્રહ્મને પ્રાપ્ત થતો હોય છે.

શ્લોક 18: યોગીને સંતોષ અને સમાધાનથી આત્માનું સાક્ષાત્કાર થાય છે અને તેને પરમાત્માનું ચિંતન કરવું થાય છે.

શ્લોક 19: જે યોગી બિના પ્રયત્નની જીત મળી રહ્યો છે અને તેનું ચિત્ત તેના શરીરમાં સ્થિર રહે છે, તે બ્રહ્મને પ્રાપ્ત થતો હોય છે.

શ્લોક 20:
જ્યારે યોગની સાધના દ્વારા મન સંયમિત થાય તેથી મને પરમાત્મામાં ચિત્ત સ્થિર થાય છે અને જ્યારે આત્માને આત્મામાં જોવાનો અનુભવ થાય, ત્યારે તે આત્મા માં આનંદિત થાય છે.

શ્લોક 21:
જે બુદ્ધિને સહેલીત કરવાથી આત્માનો તે અત્યંત શાંતિકર અનુભવ થાય છે, જે ઇન્દ્રિયોને સંયમ કરે છે અને તે શ્રેષ્ઠતમ અનુભવોનો અર્થ સમજે છે.

શ્લોક 22:
પરંતુ જેમ માણસે પરમાત્માનું અન્ય લાભ પ્રાપ્ત કરી તે નિર્માણમાં મતાધિક થવું છે, એમાં જ્યારે આત્મા અનેના સ્થાને રહે છે, તે ત્યાં દુઃખ અનુભવતું નથી, હે પાર્થ, તેમને ગુરુના પણ અંદરની પરિસ્થિતિ વિચારી નથી.

શ્લોક 23:
જે પુરુષ અનેક પ્રકારના દુઃખોથી દુઃખી રહે છે, તેમણે આત્માને આત્મામાં જોવાનો પ્રયાસ કરવો જોઈએ અને તે આત્માને સ્થિર રહેવી જોઈએ.

શ્લોક 24:
તે જે આત્માને આત્મામાં સ્થિર કરવામાં સફળ થાય છે, તે પ્રયત્નશીલ યોગીનું જિજ્ઞાસારૂપ પુરુષ છે, જેમણે આત્માને નિયમિત કર્મથી શીતોષ્ણાદિ દુઃખોને દૂર કર્યો છે.

શ્લોક 25: શુચૌ દેશે પ્રતિષ્ઠાપ્ય સ્થિરમાસનમાત્મનઃ, નાત્યુચ્છ્રિતં નાતિનીચં ચૈલાજિનકુશોત્તરમ્.(૨૫)

આત્માને શુદ્ધ સ્થળને આધાર બનાવીને અને સ્થિર આસનમાં બેઠાવીને, ઉચ્ચ અને નીચના માર્ગોને ત્યાગીને શાંતિપૂર્વક યોગને અભ્યાસ કરવો.

શ્લોક 26: તત્રૈકાગ્રં મનઃ કૃત્વા યતચિત્તેન્દ્રિયક્રિયઃ, ઉપવિશ્યાસને યુઞ્જ્યાદ્યોગમાત્મવિશુદ્ધયે.(૨૬)

તેમાં એકાગ્રતાનો સ્થાપન કરીને અને મનને યતચિત્ત અને ઇન્દ્રિયોની પ્રવૃત્તિઓને નિયંત્રિત કરીને, આત્મશુદ્ધિ માટે આસન પર બેસીને યોગને અભ્યાસ કરો.

શ્લોક 27: પ્રશાંતાત્મા વિગતભીર્બ્રહ્મચારિવ્રતે, સ્થિતઃસ્થિર્હ્યમચલસ્તિષ્ઠન્નાત્મન્નિગ્રહે.(૨૭)

આત્મશાંતિને પ્રાપ્ત થતા જે યોગી ભય રહિત અને બ્રહ્મચર્ય ધરાવતો હોય, સ્થિર અને અદ્વિતીય રીતે આત્મના નિગ્રહ માટે સ્થિત રહે છે.

શ્લોક 28: યુંજન્નેવં સદાત્માનં યોગી વિગતકલ્મષઃ, સુખેન બ્રહ્મસંસ્પર્શમત્યંતમસ્થિતઃ.(૨૮)

આ રીતે સદા આત્માને યોગી પ્રયત્નપૂર્વક જોર આપે છે, પાપરહિત અને બ્રહ્માનંદને સુખ પ્રાપ્ત કરવા માટે અત્યંત સ્થિર રહે છે.

શ્લોક 29: સૂખેન બ્રહ્મસંસ્પર્શમત્યંતં સુખમશ્નુતે, પુણ્યકર્માણમુષ્યેંદ્રિયાણામચલામ્.(૨૯)

આત્મસાક્ષાત્કારી યોગી સુખની અનુભૂતિ કરતો હોય છે, જે બ્રહ્મસ્વરૂપ અનંત સુખને પ્રાપ્ત કરે છે, તેના ઇન્દ્રિયો અચલ અને પુણ્યકર્મોથી અચલ રહે છે.

શ્લોક 30: યોગી પ્રયતાત્મા હીંદ્રિયાણિ સંસદ્ય સમાહિતઃ, શાંતિમધિગચ્છતિ બ્રહ્મભૂતમકલ્મશઃ.(૩૦)

યોગી અનેકની ઇન્દ્રિયોને પ્રયત્નપૂર્વક નિગ્રહીત કરીને, ચિત્તને શાંત અને પાપરહિત બનાવીને, બ્રહ્માનંદમાં આધિક સ્થિત થાય છે.

શ્લોક 31: પ્રશાંતમનસં હિ એનં યોગિનં સુખમુત્તમમ્, ઉપૈતિ શાંતરજસં બ્રહ્મભૂતમકલ્મશમ્.(૩૧)

જે યોગી પ્રશાંત મનસ હોય છે તે સુપ્રશાંત અને ઉત્તમ સુખને પ્રાપ્ત કરે છે, તે યોગી શાંત રજો સ્વભાવવાળો થાય છે અને પાપરહિત બની બ્રહ્મસ્વરૂપ થાય છે.

શ્લોક 32: યદા વિનિયતં ચિત્તમાત્મન્યેવાવતિષ્ઠતે, નિઃસ્પૃહઃ સર્વકામેભ્યો યુક્ત ઇત્યુચ્યતે તદા.(૩૨)

જ્યારે યોગીનું મન યથાર્થ નિગ્રહીત હોય છે અને આત્મામાં સ્થિર થાય છે, તે ત્યારે તે નિષ્કામ હોય છે અને સર્વ કામનાઓથી મુક્ત થાય છે એ રીતે તે યોગીને કહેવામાં આવે છે.

શ્લોક 33: યથા દીપો નિવાતસ્થો નેંગતે સોપમાસ્પૃહા, યોગીનો યતચિત્તમાત્મા યુંજન્નેવમાત્માનમઃ.(૩૩)

જેમ દીપક વાયુની પ્રભામાં સ્થિર રહે છે અને વાયુના પ્રભાવથી ન ચિંતામાં આવે છે, તેમ જ યોગી જેમ મનને નિગ્રહીત કરીને આત્મામાં એકાગ્રતા સાથે જોડીને આત્માનાં પ્રયત્ન કરે છે.

શ્લોક 34:

યેન ચૈવાત્મનાત્માનં પશ્યન્નાત્મનિ તુષ્યતિ, સુખમાક્ષયં અશ્નુતે વિન્દતે આત્મનિગ્રહઃ.(૩૪)

જે યોગી જેમ આત્માને આત્મામાં જોવા છે અને આત્મમાં આનંદ મેળવે છે, તે યોગી સર્વ સુખને પ્રાપ્ત કરે છે અને આત્મનિગ્રહ માટે યોગી પરિપૂર્ણ થાય છે.

શ્લોક 35: યત્તમ્પ્રપ્ય ન કૌંતેય તં સત્ત્વત્પ્રસ્થં ગચ્છતિ, કામક્રોધવિયુક્તનાં યતીનાં યતચેતસામ્.(૩૫)

હે અર્જુન! કામ અને ક્રોધથી બંધાયેલા યોગીનાં જે મનને નિગ્રહીત કરે છે, તે તત્ત્વનિષ્ઠ પરિપૂર્ણ યોગી બની જાય છે, પણ તે યોગી તે સ્થાન પ્રાપ્ત ન કરે છે, જે આત્મનિગ્રહમાં યુક્ત ન હોય છે.

શ્લોક 36: અસંશયં મહાબાહો મનો દુર્નિગ્રહમ્, ચલં ચલેયતે વાયુર્માન્યેવ સુધુષ્કરમ્.(૩૬)

હે મહાબાહુ! મનને નિગ્રહીત કરવું કઠીણ છે, તેની શક્તિ અસંશય નથી; તે વાયુને જેવું અપ્રયત્નપૂર્વક ચલાવવું અસંભવ છે.

શ્લોક 37: અસંયતાતમના યોગો દુષ્પ્રાપ ઇતિ મે મતિઃ, વશ્યાત્મના તુ યતતા શાક્યો વાપ્તુમુપાયતઃ.(૩૭)

આ પ્રકારનો અસંયમ મનનો યોગ મારી દૃષ્ટિને દુષ્પ્રાપ લાગે છે, પરંતુ જે યોગી આત્માને નિગ્રહીત કરવા માટે પ્રયત્નશીલ હોય છે, તે તે માટે સાધ્ય છે.

શ્લોક 38: કચ્ચિન્નોભયવિભ્રષ્ટશ્છિન્નાભ્રમિવ નશ્યતિ, અપ્રતિષ્ઠો મહાબાહો વિમૂઢો બ્રહ્મણઃ પથિ.(૩૮)

હે મહાબાહુ! જો યોગી ન તો વિગતી ને નાશ પામે છે, તો એવું યોગી પરંતુ બ્રહ્માના માર્ગમાં સ્થિર ન રહે છે.

શ્લોક 39: એતન્મે સમ્શયં કૃષ્ણ છેતત્ત્વા યે અહમપ્યઅશ્રુતમ્, બ્રહ્મપાણમ્બ્રહ્મહવિર્બ્રહ્માગ્નૌ બ્રહ્મણા હુતમ્.(૩૯)

હે કૃષ્ણ! આ પ્રકારના સંશયનું આશ્વાસન કર્યું હોવાથી હું પણ અશ્રુતવાદનો ત્યાગ કરું છું; એ પ્રકારની યોગી બ્રહ્મના પોતાના હસ્તોમાં બ્રહ્માત્મક જ્ઞાનનું આદાન-પ્રદાન કરવામાં આવે છે, બ્રહ્મયાગમાં બ્રહ્મના પોતાના અહુતિનું અહુતિ કરી છે.

શ્લોક 40: શ્રદ્ધાવાન્લભતે જ્ઞાનં તત્પરઃ સંયતેન્દ્રિયઃ, જ્ઞાનમાવૃત્ય તુ તાન્સંયમ્ય વિદ્યાદાયાત્મનામ્.(૪૦)

જે યોગી શ્રદ્ધાવાળ હોય છે, તે જ્ઞાન પ્રાપ્ત કરે છે; જે પરાયણ માનતો હોય છે, તે ઇન્દ્રિયોને નિગ્રહીત કરે છે અને જ્ઞાન અંધારને દૂર કરી આત્મશુદ્ધિનું પ્રાપ્તિ કરે છે.

શ્લોક 41: યોગીનામપિ સર્વેષાં મદગતેનાંતરાત્મના, શ્રદ્ધાવાન્ભજતે યો માં સ મે યુક્તતમો મતઃ.(૪૧)

જે યોગી મારી પ્રેરિત પરંતુ અંતરાત્માનાં પાસે માંગવાનો અર્થ કરે છે, તે શ્રદ્ધાવાળો હોય છે અને મારી પ્રિયતમ પ્રાપ્તિ માટે પ્રયત્નશીલ રહે છે; તે યોગી મારા માત્ર માટે ઉત્કૃષ્ટ યોગી માન્ય છે.

"ॐ तत्सदिति श्रीमद्भगवद्गीतासूपनिषत्सु ब्रह्मविद्यायां योगशास्त्रे श्रीकृष्णार्जुनसंवादे आत्मसंयमयोगो नाम षष्ठोऽध्यायः ॥"

ભગવદ્ ગીતાના આધ્યાય ૬ માં આત્મસંયમ યોગ વિષયે મહત્વની ચર્ચા થાય છે. આ યોગ મારા અને અનેક લોકોને જીવનની નિયમોને સ્થિર કરવા માટે માર્ગ આપે છે. આધ્યાય ૬ માં ભગવાન શ્રીકૃષ્ણ અર્જુનને યોગ ની પ્રાપ્તિ માટે અને આત્માની સંયમના મહત્વને સમજાવી રહ્યા છે. તે આત્માની સંયમ અને સમાધાન દ્વારા યોગી કેવી રીતે આત્માને શાંતિ અને સંતોષ આપે છે તેની વિસ્તૃત ચર્ચા કરે છે. આત્મસંયમ યોગનો ઉદ્દેશ્ય આત્માને નિગ્રહીત અને સ્થિર બનાવવું છે અને આત્મસંયમ દ્વારા યોગી બ્રહ્મને પ્રાપ્ત થાય છે. આધ્યાય ૬ એ જીવનના વિવિધ ક્ષેત્રોમાં યોગીની પ્રાર્થના અને પ્રયત્નોને વર્ણન કરે છે જે યોગી આત્મસંયમ દ્વારા આત્માને જીવનની અનંત શાંતિ અને સમાધાન પ્રાપ્ત કરે છે. આધ્યાય ૬ માં બતાવેલી સૂચનાઓ દ્વારા માનવ જીવનને પરિપૂર્ણતા અને આત્મસંયમ મારા વડાપ્રધાન માટે મારા વાર્તાનું અંત છે.